« Home | Η τροφή ως αλεξίκακο. » | "Φλούδες μανταρίνι" » | "Σιρόπια" κατά παραγγελία κ κατ'εξαίρεση... » | "Chez Δρομοκαΐτειο" : A Fine... Chinese Restaurant... » | Απολογία... » | " Φάε τη σούπα σου ή πήδα από το παράθυρο..." » | Πρόγευση από Χριστούγεννα. » | Όταν σου λέω "μελιτζάνα", να απαντάς " έρωτας"... » | Εαν είσαι τσοπάνης... » | Καθαρίζοντας ανανάδες ή αλλέως πως...η vulgaire εκ... » 

12/06/2005

Από τον Μίθαικο στον Άγιο Ευφρόσυνο το μάγειρα.

Εάν κάτι την « έδινε» στο μεγάλο Πλάτωνα, αυτό ήταν σίγουρα οι μάγειρες. Από τη μία αναγνώριζε το πολυεπίπεδο κ πολυσχιδές του επαγγέλματος αλλά από την άλλη τους κατηγορούσε ότι προήγαγαν την ακολασία. « Άνθρωποι που τους ενδιαφέρει μόνο η τροφή κ το να μην κοιμηθούν μόνοι τους το βράδυ» σημείωνε με απελπισία στις επιστολές(7η Επιστολή, 326b).

Αλλά χάρις σε αυτήν την απαξιωτική του στάση απέναντι στους μάγειρες, μαθαίνουμε το όνομα του πρώτου ανθρώπου που έγραψε βιβλίο μαγειρικής όταν βάζει τον Σωκράτη να ειρωνεύεται το Γοργία για τις ιδέες του περί πολιτικής κ περί πολιτικών : « Τι μπουρδολόγος αυτός ο Γοργίας, λέει ό,τι του περάσει από το κεφάλι, έτσι αυθαίρετα. Θα ήταν σαν να ισχυριζόμουν πως ο Θεαρίων ο αρτοποιός και ο Μίθαικος ο συγγραφέας της σικελικής οψοποιοίας και ο Σάραμβος ο κάπηλος, υπήρξαν θαυμάσιοι θεραπευτές των σωμάτων μόνο κ μόνο επειδή έφτιαχναν ο ένας θαυμάσια ψωμιά, ο άλλος φαγητά κ ο τελευταίος κρασί».( Γοργίας, 518β)

Από το βιβλίο του Μίθαικου μας σώζεται δυστυχώς μόνο μια συνταγή και αυτή από τον Αθήναιο ο οποίος μας παραδίδει κ το μόνο ανέκδοτο που έχουμε για το βίο αυτού του μάγειρα. Πήγε, λεει κάποτε στη Σπάρτη αλλά οι Σπαρτιάτες τον έδιωξαν κακήν-κακώς γιατί φοβήθηκαν ότι θα διέφθειρε με την τέχνη του τα σπαρτιατικά ήθη…

Ο Αθήναιος όμως μας μιλάει και για τον Κλέαρχο τον Σολέα ( τέλη 4ου αι. ή αρχές 3ου ) ο οποίος ισχυριζόταν πως

« μισεί τους ανθρώπους του σημερινούς, που στους πότους τους συζητούν ποια στάση ερωτική είναι η καλύτερη, ή ποιο ψάρι είναι νοστιμώτερο ή ποια είναι η σωστή εποχή για το ψάρι και ποιο ψάρι πρέπει να τρώγεται όταν μεσουρανεί ο Αρκτούρος, ή οι Πλειάδες ή ο Σείριος. Και βάζουν για βραβείο σε όποιον απαντήσει σωστά, φιλιά στο στόμα που τα μισεί όποιος έχει ελεύθερα αισθήματα και πρόστιμο για τους χαμένους ορίζουν να πιουν άκρατο οίνο. Και αυτά τα καμώματα χαρακτηρίζουν τον άνθρωπο εκείνον που έχει καλομελετήσει τα συγγράμματα του Φαλαίνιδος και του Αρχέστρατου και έχει σπουδάσει τις λεγόμενες Γαστρολογίες…»( Δειπνοσοφιστές, 457 c-e)

Θυμάστε το ανέκδοτο με τον Παυσανία την επαύριο της Μάχης των Πλαταιών; Ποιος θα φανταζόταν ότι μέσα στην επόμενη πεντηκονταετία που ακολούθησε, η μαγειρική θα γινόταν ένα trend κ οι μάγειρες τα αστέρια της κοινωνικής ζωής; Εαν κ αστέρες, ποτέ δεν εντάχθηκαν απόλυτα στην κοινωνία. Οι μάγειρες παρέμειναν για πάντα στις παρυφές της κ αυτό είχε να κάνει με τη φύση του επαγγέλματος αλλά κ το χαρακτήρα τους όπως μας τον περιγράφουν τα σωζώμενα αποσπάσματα από τη Μέση Αττική Κωμωδία : εργασιομανείς, αυταρχικοί, επηρμένοι, με μια μεγάλη αγάπη στα γράμματα όμως γιαυτό κ ήταν από τους πρώτους επαγγελματίες που καταπιάστηκαν με τη συγγραφή εγχειριδίων για το επάγγελμά τους. Η μόδα της μαγειρικής θα φτάσει στο απόγειό της τον 4ο αι, όπου θα αρχίσει κ η παραγωγή των περίφημων "σικελικών τσελεμεντέδων" , οι οποίοι προκάλεσαν τη δυσαρέσκεια του Πλάτωνα.Κάποια στιγμή θα αναφερθώ αναλυτικότερα στα αρχαία βιβλία μαγειρικής.

Στον αντίποδα του ακόλαστου μάγειρα βρίσκεται η Ορθόδοξη Χριστιανική παράδοση που χρήζει τον Ευφρόσυνο το Δίκαιο ως προστάτη των μαγείρων. Σύμφωνα με το Συναξαριστή ο Άγιος Ευφρόσυνος ο Μάγειρας, η μνήμη του οποίου εορτάζεται στις 11 Σεπτεμβρίου, ήταν ένας κουζουλός δόκιμος καλόγερος σε μία Μονή. Οι άλλοι καλόγεροι στο Μοναστήρι τον περιέπαιζουν συνεχώς κ δεν τον άφηναν να σταθεί σε χλωρό κλαρί γιατί ήταν χαζός κ αυτός απελπισμένος προσευχήθηκε στο Θεό να τον γλυτώσει από τις κοροιδίες. Πράγματι,κάποιο βράδυ, εκεί που κοιμόταν, Άγγελος Κυρίου τον κάλεσε μαζί του κ το άλλο πρωί, οι καλόγεροι βρήκαν στο κρεβάτι του ένα κλωνάρι με χρυσά μήλα...

Η ιστορία βέβαια μιλάει από μόνη της για την άποψη της Εκκλησίας για την τέχνη κ τους λειτουργούς της όμως όπως όλοι, έχω πάντα στην κουζίνα μου μια εικόνα του Ευφρόσυνου του Μάγειρα εαν κ δεν έχω σχέση με την Πίστη γιατί είναι κ συμπαθής φυσιογνωμία σύμφωνα με τον εικονογραφικό τύπο που έχει επικρατήσει κ έπειτα, μου αρέσει να κάνω νοητούς διαλόγους μαζί του όταν μαγειρεύω κ δοκιμάζω το φαγητό. Πολλοί Έλληνες μάγειρες δεν πάνε πουθενά χωρίς το μαχαίρι τους κ μια εικονίτσα του Αγίου Ευφρόσυνου.

Σημειώστε ότι εικόνες της Παναγίας δεν μπαίνουν στις κουζίνες επειδή σε αυτόν το χώρο ομιλείται η σκληρή... "γαλλική" κ άσχετα με το πόσο πιστεύει κανείς ή όχι είναι απαράδεκτο να βλαστημά μπροστά σε θρησκευτικά σύμβολα, όποια κ να είναι αυτά.

Ο Άγιος Ευφρόσυνος όμως αποτελεί μια εξαίρεση. Είναι ένας από μας κ δεν παρεξηγεί...

E-mail this post



Remember me (?)



All personal information that you provide here will be governed by the Privacy Policy of Blogger.com. More...

τόσες χρήσιμες πληροφορίες σε ένα ποστ και μόνο, είναι απίστευτο. πόσα έχουμε να μάθουμε και από εσάς.

"Πλάτων, ο εχθρός των μαγείρων."

Ωραίο, μ' αρέσει. Ξέρετε, μισούσε και τους ποιητές. Δεν είναι σύμπτωση.

Respect!

(Έκφραση που έμαθα από τα ιστολόγια, με προφανές περιέχόμενο)

Σας ευχαριστώ πολύ. Ξέρετε, έχω έναν μεγάλο σεβασμό στον Πλάτωνα γιατί ήταν συνεπής σε αυτό που πρέσβευε. Θα ήταν κ περίεργο ο άνθρωπος αυτός να πίστευε ότι η πρόοδος της κοινωνίας εξαρτάται και από την ποίηση και από την ευζωία.

Το θέμα με τους μάγειρες της αρχαιότητας είναι τεράστιο κ ενδιαφέρον κ αστείο κ έκανα την αναφορά ως απάντηση στο quiz που έβαλα. Όποτε βρίσκω την ευκαιρία θα επανέρχομαι.

πρωτότυπη η συνταγή και άριστη η εκτέλεση, ομολογουμένως.

Ευχαριστώ Μιραντολίνα. Χθες,με καταστρεψατε. Μου στοιχειώσατε τη σκέψη με αυτήν την πεσκανδρίτσα σαγανάκι κ σαφράν για ολόκληρη τη μέρα.

Ο μεν θείος Πλάτων κάτι ήξερε· και αυτόν τον δοξασμένο νικητή των Πλαταιών, Παυσανία, εσείς τόν διαφθείρατε, προαγωγοί της ακολασίας! (Επαίνεσε ο Παυσανίας δημοσίως την λιτότητα του σπαρτιατικού δείπνου και απήλαυσε εν συνεχεία κατ' ιδίαν, υποψιάζομαι, το μηδικόν τοιούτον.)

Όσο για την Ορθοδοξία μας, και εδώ μέ εντυπωσιάσατε. Μέχρι τούδε, τα μόνα χριστιανικά καζάνια που εγνώριζα ήταν αυτά του οξαποδώ, με μαγείρους τα γνωστά μικρά, κόκκινα διαβολάκια (ξέρετε, αυτά με τα κερατάκια και τις ουρές). Είναι όμως ασφαλώς αυτό το συναμφότερον και το κατ' οικονομίαν της καθ' ημάς ανατολής, που λέγει και ο Ζουράρις· ενώ για τους παρά την δύσιν, αλλά μακράν του παραδείσου, αδελφούς, αδελφούς, είναι θανάσιμο αμάρτημα η λαιμαργία, με δαίμονα επί κεφαλής τον Βεελζεβούλ· ο δε θανασίμως αμαρτήσας τιμωρείται στην κόλαση τρεφόμενος υποχρεωτικώς με ποντίκια, βατράχια και φίδια (εσείς βεβαίως έχετε θαυμάσιες συνταγές και για αυτά, οπότε δεν σάς πιάνει η απειλή - τό ξέρω!)

Αγαπητέ μου Καλλίμαχε. Long time not seen, που λέμε κ στο χωριό μου. Συγχαρητήρια κ για το blog σας, εννοώ το ιστολόγιον! Θα σας επισκέπτομαι τακτικώς!

Η αλήθεια είναι ότι η Δύση έχει υπάρξει πιο καρτουνίστικη στα θέματα ηθικής κ αυτοσυγκράτησης ίσως γιαυτό κ το γκροτέσκο ( το οποίο σας εξιτάρει, παραδεχτείτε το!)άνθισε εκεί.

Εαν κ σαφώς προσανατολισμένος προς τη Δύση δεν θα υπερασπιστώ το δικαίωμά της να τρέφεται με ποντίκια, φίδια κ άλλα τέτοια που δεν δείχνουν τόσο έλλειψη αισθητικής ή γούστου, όσο μια νοοτροπία επιβήτορα επί της φύσης.

Σε γενικές γραμμές όμως, οι θρησκείες δεν τα πάνε κ πολύ καλά με τη μαγειρική, για να το πω κομψά. Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος για παράδειγμα, στην Περί Νηστείας Κατήχησή του,το τί λέει δεν περιγράφεται αλλά παρ'όλα αυτά όμως αυτό δεν πρέπει μας κάνει εντύπωση.

Ο Αθήναιος ήταν ο πρώτος που έδειξε πως η μαγειρική συνιστά μεν θεραπεία του σώματος αλλά περνάει πρώτα από τον εγκεφαλο γιαυτό κ εγώ προσπαθώ ν' ακολουθώ τα βήματα του φωτισμένου τούτου ανδρός!

Ας μη γενικεύουμε - οι γενικεύσεις μας οδηγούν σε εσφαλμένα στερεότυπα.

Πας στο ένα μοναστήρι του Αγίου Όρους - όλοι οι καλόγεροι λεπτοί και σβέλτοι. Πας στο διπλανό, όλοι, ακόμα και οι δόκιμοι με (μπόλικα) περιττά κιλά.

Στο πρώτο τα φαγητά απλώς τρώγονται. Στο δεύτερο, ακόμα θυμάμαι μια απλή χορτόσουπα: ορθόδοξο ποίημα του μάγειρα - χώρια τα υπόλοιπα.

Ποιός εκφράζει καλύτερα την Ορθοδοξία, από άποψη κουζίνας;

Δεν είμαι σίγουρος ότι κατάλαβα πού γενικεύω αλλά είμαι σιγουρος ότι δεν κατάλαβα την τελευταία ερώτηση, το ποιος εκφράζει καλύτερα την Ορθοδοξία από άποψη κουζίνας.Τί εννοείτε;

Σε γενικές γραμμές όμως, οι θρησκείες δεν τα πάνε κ πολύ καλά με τη μαγειρική, για να το πω κομψά,

έγραφε, πριν από μενα ο ΚΑΛΛΙΜΑΧΟΣ.

Σε αυτή τη γενίκευση αναφερόμουν και χρησιμοποίησα ως παράδειγμα δυό γειτονικά μονατήρια του Άθωνα.

Όσο για την ερώτηση, τη διατυπώνω αλλιώς: υπάρχουν κάποιοι σχετικοί κανόνες / αποτελεί μέρος της ορθόδοξης παράδοσης η ΚΑΛΟΦΑΓΙΑ;

(για την "ολιγοφαγία" έχω ακουστά - αλλά δεν είναι το ίδιο)

Πάνο, το σχόλιο ανήκει σε μένα κ όχι στον Καλλίμαχο κ ήθελα να πω ότι ενώ η θρησκεία είναι "θεραπεία" του νου κ της ψυχής ( δεν αποδέχομαι τον όρο αλλά τον χρησιμοποιώ καταχρηστικά για να συννενοηθούμε)η επαγγελματική μαγειρική εφευρέθηκε για την απόλαυση του σώματος.
Με την έννοια αυτή είπα πως οι θρησκείες δεν έχουν καλή σχέση με τη μαγειρική. Μάλιστα, εαν δεν κάνω λάθος, ας με διορθώσει κάποιος, στα μοναστήρια,κατά το φαγητό κάποιος από τους αδελφούς διαβάζει κάποιο εκκλησιαστικό κείμενο-δε γνωρίζω ποιο κ συγχωρείστε μου την άγνοια ως προς το θέμα αυτό-- έτσι ωστε κανείς από τους μοναχους να μην συγκεντρώνεται στην απόλαυση του φαγητού.

Τώρα όσον αφορά στην ερώτησή σας η απάντηση που μου έρχεται είναι πως δε γνωρίζω. Σκεπτόμενος όμως λίγο λογικά, η Κατήχηση " Περί Νηστείας" εαν τη δει κανείς από την πλευρά της Εκκλησίας συνιστά κανόνες καλοφαγίας. Σε πολλά σημεία εξάλλου ο Άγιος Ιωάννης ονομάζει τη νηστεία κ την εγκράτεια στην τροφή ως καλό κ την πολυφαγία ως κακό τρόπο διατροφής. Με την έννοια αυτή λοιπόν η νηστεία είναι για την Ορθοδοξία καλοφαγία.

Εαν γνωρίζει κάτι κάποιος άλλος,πολύ θα ήθελα να το διαβάσω.

Τι πλούσιο ποστ! Ευχαριστούμε!

Μια απορία μόνο: Πως κατέληξε ο Άγιος Ευφρόσυνος να χρησθεί προστάτης των μαγείρων;

Tι όμορφη η ερμηνεία του όρου καλοφαγία Αθήναιε!
Χωρίς να έχω καμιά ιδιαίτερη σχέση με θεολογία ούτε με μαγειρική, προσθέτω την ερασιτεχνική μου άποψη, μια που είναι ένα θέμα που με ενδιαφέρει πολύ.

Η νηστεία λίγο πολύ σε όλες τις θρησκείες συνδέεται με λιτότητα, άσκηση και πνευματικότητα. Οπότε.. δύσκολα συμβαδίζουν αυτά με το να μη μου λείψει η αγαπημένη μου γεύση ή με το να ψάχνω τα πιο εξεζητημένα υλικά για να περάσω δυο ώρες στην κουζίνα!
Γιατί φυσικά το νόημα της νηστείας δεν είναι "απλά" το να μη φάει κανείς κρέας. (Αν και υπάρχει και η καθαρά πρακτική αξία, που είναι η αποτοξίνωση, και σε παλιότερες εποχές μη ξεχνάμε πόσο δυσεύρετο ήταν το κρέας..)

Απλά θέλω να καταλήξω στο ότι είναι προσωπική επιλογή του καθενός. Νηστεύω γιατί το επέλεξα, άρα νιώθω την ανάγκη. Άρα το κάνω σωστά. Αλλιώς .. ας φάω κρέας! (Και προσωπικά το έχω κάνει αρκετές φορές, για να μη φανεί και ότι παριστάνω την αμέμπτου ηθικής..)

Μαίανδρε, καλή ερώτηση κυρίως γιατί η απάντηση έχει πλάκα.

Η επιλογή του Αγίου Ευφροσύνου ως προστάτη των μαγείρων έγινε από το Σωματείο βέβαια. Έψαχναν κάποιο άγιο-μάγειρα κ ο Συναξαριστής έχει αυτόν. Όμως το ωραίο είναι ότι το Σωματείο διοργανώνει ετησίως ένα οργιαστικό δρώμενο όχι του Αγ. Ευφρόσυνου αλλά --ειδωλολατρικότατα-- τον...Κλύδωνα! :-)

Αθήναιε και Καλλίμαχε, συγγνώμη: μπερδεύτηκα από το ...format και απέδωσα τα του ενός στον άλλον!

Στις μοναστηριακές ΤΡΑΠΕΖΕΣ ο "αναγνώστης" διαβάζει κατά τη διάρκεια του γεύματος, συνήθως από τον "Συναξαριστή". Όταν ο ηγούμενος δώσει το σήμα ότι το φαγητό τελείωσε (χτυπώντας ένα καμπανάκι) ο αναγνώστης λέει "δι ευχών", κατεβαίνει από την υπερυψωμένη θέση του, πηγαίνει στον ηγούμενο και βάζει "μετάνοια" - δηλαδή του φιλάει το χέρι. Εκείνος τότε του δίνει ένα πιάτο φαγητό κι ένα ποτήρι καρασί, για να γευματίσει και ο αναγνώστης, αφού φύγουν όλοι. Στη συνέχεια...

Τι έκανε λέει; Μα τα διηγείται όλα αυτά χαρτί και καλαμάρι ένας πραγματικός ειδήμων: Ο Ι. Χατζηφώτης, στο βιβλίο του "Η καθημερινή ζωή στο Άγιον Όρος"

*

Η ερώτηση που έκανα στο προηγούμενο σχόλιο εξακολουθεί να υφίσταται.

Αγαπητή snowflake, εαν κ είμαι κουτσομπόλης από τους λίγους,ποτέ μα ποτέ δεν ασχολούμαι είτε με κρεβάτια είτε με τις κουζίνες των άλλων. Συνήθως είναι αυτοί που νηστεύουν που ασχολούνται με τις κουζίνες των υπολοίπων κ κουνουν κ το δάχτυλο ως διδάσκαλοι. Όχι, δεν το κάνουν όλοι, αλλά οι περισσότεροι που γνωρίζω εγώ το κάνουν.Και εντάξει να σεβόμαστε τις πεποιθήσεις του καθενός αλλά κ η έλλειψη πίστεων πρέπει κ αυτή να γίνεται σεβαστή. Θέλω να πω ότι τι τρώει κανείς ισχυριζόμενος ότι νηστεύει δεν με απασχολεί ιδιαιτέρως.

Κάποτε, πριν από χρόνια όταν είχα πρωτοβγει στα καλώδια μαζευόμασταν με κάτι αληταράδες φίλους μου, του ιδίου φυράματος με μένα δηλαδή κ μπαίναμε στο Rapture Ready κ παριστάναμε τις καθολικές καλόγριες όπου εξομολογούμασταν ότι κάναμε τις νύχτες πονηρά όνειρα. Πάρα πολλοί μας ρωτούσαν τί είχαμε φάει το βράδυ κ εμείς βέβαια κατεβάζαμε μενού απίστευτα. Αστακούς με σάλτσα σαμπάνιας, χέλια με βατόμουρο κ κ τέτοια κ η συνηθέστερη αντίδραση ήταν ότι το πολυτελές φαγητό ήταν αυτό που έφταιγε για τις αμαρτωλές τις σκέψεις. Μια κυρία μάλιστα η οποία ήταν πιο light " χριστινίστρια" όπως αποκαλεί πολύ πετυχημένα ο κ.Πάσχος Μανδραβέλης τους φανατικούς που μόνο Χριστιανοί δεν είναι--πρότεινε να τρώμε τον αστακό χωρίς τη σάλτσα σαμπάνιας...

Add a comment

 

Links to this post:

<\$BlogBacklinkControl\$> <\$BlogBacklinkTitle\$> <\$BlogBacklinkDeleteIcon\$>
<\$BlogBacklinkSnippet\$>
posted by <\$BlogBacklinkAuthor\$> \@ <\$BlogBacklinkDateTime\$>

<\$BlogItemBacklinkCreate\$>

About me

  • Αθήναιος
My profile

Links

Powered by Blogger
and Blogger Templates